Κάθε μήνα πηγαίνω οδικώς στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan για να βιντεοσκοπήσω τέσσερις ή πέντε συζητήσεις με τον εθνικιστή-θρήσκο Ραββίνο Uri Sherki, που δημοσιεύονται υπό τον τίτλο “Ο Ραββίνος και ο Καθηγητής” (δυστυχώς δεν υπάρχουν διαθέσιμοι αγγλικοί υπότιτλοι μέχρι στιγμής). Αυτό το κάνω επειδή πιστεύω πως υπάρχει μεγάλη ανάγκη για διάλογο μεταξύ των φιλελευθέρων και των εθνικιστών-θρήσκων του Ισραήλ. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ζούμε σε κόσμους τόσο διαφορετικούς που καθίσταται αμφίβολη η δυνατότητα αποδοτικής συνεργασίας αυτών των ομάδων για ένα κοινό μέλλον.
Ο Sherki αδιάλλακτα υποστηρίζει πως η Δυτική Όχθη αποτελεί μέρος του Ισραήλ βάσει θεολογικών επιχειρημάτων και δεν πιστεύει πως οι Παλαιστίνιοι που ζουν εκεί θα πρέπει να έχουν πολιτικά δικαιώματα. Πάντοτε επιμένει πως ο Εβραϊκός νόμος παρέχει μια λύση γι αυτό: η κατηγορία “Ger Toshav”, του αλλοδαπού μόνιμης διαμονής, διατείνεται πως εξασφαλίζει πως θα έχουν πλήρη ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά όχι πολιτικά δικαιώματα.
Αυτές οι συζητήσεις πραγματοποιούνται εδώ κι ένα χρόνο· του έχω επανειλημμένως πει πως το μακροπρόθεσμο όραμά του για το μεγάλο Ισραήλ είναι ένας κομψός τρόπος να περιγράψει ένα σύστημα απαρτχάϊντ. Η γενική του απάντηση είναι πως του αποδίδω στερεότυπα. Αν του πω ότι η ιδέα μιας εθνικής ομάδας χωρίς πολιτικά δικαιώματα είναι ο ορισμός του απαρτχάϊντ, εν γένει δεν λαμβάνω απάντηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα τρομακτικό επειδή ο Ραββίνος Sherki είναι μετριοπαθής και καλλιεργημένος. Πρόσθετα στην ραββινική του εκπαίδευση, διαθέτει ευρεία κοσμική μόρφωση, οπότε δεν μπορεί να αποδοθεί η στάση του σε άγνοια ή απαιδευσία.
Ο Ραββίνος Sherki υιοθετεί μια απόλυτα αντιρεαλιστική άποψη για τη σχέση του Ισραήλ με τη Δύση: ισχυρίζεται πως η Δύση κατακρίνει το Ισραήλ, επειδή δεν λαμβάνει σοβαρά τον ρόλο της ως “φάρου ηθικής”. Όταν τον ρωτώ τί ακριβώς σημαίνει αυτό, απαντάει πως ο Σιωνισμός άκμασε και ολοκληρώθηκε μόνο μετά την απελευθέρωση, όπως την αποκαλεί, της Ιουδαίας και της Σαμάριας και πως πρέπει να πάψουμε να απολογούμαστε γι αυτό, επειδή ο εβραϊκός λαός θα μπορέσει να εκπληρώσει την ιστορική του λειτουργία: Η διδασκαλία θα εξαπλωθεί από τη Σιών!
Όταν λέω του Ραββίνου Sherki πως τυχαίνει να συζητώ με αρκετούς Ευρωπαίους πολιτικούς, διπλωμάτες, δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς και πως διόλου δεν αισθάνονται πως το Ισραήλ θα πρέπει να έχει έναν ειδικό ρόλο στον κόσμο, αλλά έχουν πολύ μια πολύ πιο μετριοπαθή προσδοκία, πως θα πρέπει να να τηρεί το διεθνές δίκαιο, να σέβεται τα δικαιώματα των Παλαιστινίων και να βάλει τέλος στην κατοχή, μου απαντά πως απλώς δεν καταλαβαίνω το Χριστιανικό ασυνείδητο. Κανένα γεγονός δεν μπορεί να σπείρει αμφιβολίες στο μυαλό του.
Ο Sherki σε καμία περίπτωση δεν ανήκει στους πιο ακραίους ραββίνους του εθνο-θρησκευτικού στρατοπέδου. Κι όμως υπάρχουν στιγμές που εκφράζει ένα βαθύ μίσος για τους Άραβες και μια περιφρόνηση για τους άθεους Ισραηλινούς πραγματικά εκπληκτική: πριν από μερικούς μήνες είπε πως οι γυναίκες που εργάζονται σε γραφεία στο κοσμικό Ισραήλ απαιτείται να ντύνονται σαν πόρνες.
Τέτοιες στιγμές χάνω την ψυχραιμία μου. Του λέω πως πρέπει να απολογηθεί αμέσως, πως το βρίσκω απίστευτο πως μπορεί να προσβάλλει την πλειοψηφία της Ισραηλινής κοινωνίας με τέτοια ασυλία – και πως αυτό προδίδει την απόλυτη απομόνωσή του από τον έξω κόσμο. Τον ρώτησα πότε επισκέφθηκε για τελευταία φορά ένα νοσοκομείο ή μια δικηγορική εταιρεία, και του είπα πως προφανώς ζει σε ένα σύμπαν παράλληλο με το δικό μου.
Πέρα από την εξόργιση και τη δυσπιστία που μου προκαλούν οι απόψεις του Sherki, με ανησυχούν έντονα. Διαθέτει ευρεία βάση οπαδών, πολλοί παρακολουθούν τα μαθήματά του σ’ ολόκληρη τη χώρα και παίζει έναν καθοδηγητικό ρόλο στα θρησκευτικά-εκπαιδευτικά ιδρύματα. Άνδρες σαν κι αυτόν ανατρέφουν μια γεννιά μαθητών να πιστεύουν πως ο Εβραϊκός λαός έχει πράγματι το δικαίωμα να καταπατά τα δικαιώματα των άλλων, πως ο υπόλοιπος κόσμος θα πρέπει να υποκύψει στους κανόνες του Τόρα όπως τις βλέπουν αυτοί. Είναι ακόμη βαθιά πεπεισμένοι πως η δική τους ερμηνεία του Ιουδαϊσμού έχει το μονοπώλιο: ο Sherki τοποθετήθηκε έντοντα κατά της πρόσφατης απόφασης πως και οι συντηρητικοί και μεταρρυθμιστικοί Ραββίνοι θα πρέπει να πληρώνονται από το κράτος του Ισραήλ.
Άνθρωποι σαν τον Ραββίνο Sherki θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα: το εθνο-θρησκευτικό όραμα έχει διαμορφώσει αποφασιστικά την ιστορία του Ισραήλ. Ο στόχος τους, του εποικισμού της Δυτικής Όχθης ώστε να προσαρτηθεί στο Ισραήλ, έχει καθορίσει καίρια την ιστορία του Ισραήλ για πάνω από σαράντα χρόνια. Η αδιάλλακτη ιδεολογική και θρησκευτική πεποίθησή τους πως ο Εβραϊκός λαός διαθέτει αιώνια δικαιώματα στη Δυτική Όχθη, τους έχει καταστήσει απόλυτα τυφλούς ως προς την ηθική και πολιτική καταστροφή που έχει επιφέρει η κατοχή.
Κατά τη γνώμη μου, η μεγαλύτερη τραγωδία του εθνο-θρησκευτικού Σιωνισμού είναι η βαθιά παρερμηνεία της ίδιας του της φύσης: πιστεύει ότι είναι ουσιαστικά Εβραϊκός. Αλλά όπως έχω υποστηρίξει μαζί με τον Καθηγητή Εβραϊκής Φιλοσοφίας Menachem Lorberbaum, ο εθνο-θρησκευτικός Σιωνισμός έχει υιοθετήσει τη γλώσσα του πολιτικού ρομαντισμού του 19ου αιώνα με την εξιδανίκεση του λαού και της σχέσης του με τη γη. Αυτή η πολιτική άποψη, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, έχει οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες στην Ευρωπαϊκή ιστορία, ειδικά όταν συνδυάστηκε με μια μεσσιανική αντίληψη για την αποκατάσταση ενός συγκεκριμένου έθνους ή της ανθρωπότητας στο σύνολό της.
Συχνά προσπαθώ να δείξω στον Ραββίνο Sherki σε ποιό βαθμό το εθνο-θρησκευτικό όραμα αποτελεί μια επαναδιατύπωση της ρομαντικής πολιτικής φιλοσοφίας. Αλλά, όπως όλοι αυτοί που πιστεύουν πως έχουν βρει την μοναδική υπέρτατη αλήθεια, αρνείται να κατανοήσει πως η πολιτική δεν πρέπει ποτέ να εξιδανικεύεται, και πως όλες οι μεσσιανικές αντιλήψεις στη πολιτική καταλήγουν σε καταστροφή.
Το πώς το Ισραήλ έχει καταφέρει να παραμείνει μια φιλελεύθερη δημοκρατία παρότι έχει ζήσει υπό απειλή για το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής του συνιστά ένα απο τα πιο αξιόλογα επιτεύγματα αυτής της χώρας. Αλλά απο το 1974 κι έπειτα κανείς σχεδόν Ισραηλινός πολιτικός δεν έχει διακινδυνεύσει μια ανοιχτή σύγκρουση με το εθνο-θρησκευτικό κίνημα, το οποίο κάνει ό,τι μπορεί για να υπονομεύσει αυτή τη δημοκρατία. Ο Yitzhak Rabin το τόλμησε εγκαινιάζοντας τη διαδικασία του Όσλο και το πλήρωσε με τη ζωή του, ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως πάνω από το εξήντα τοις εκατό των εθνο-θρησκευτικών Εβραίων στο Ισραήλ τάσσονται υπέρ της αμνηστείας του δολοφόνου του Rabin, Yigal Amir, του οποίου ο αδελφός αφέθηκε ελεύθερος από τη φυλακή πριν από ένα μήνα.
Η δημοκρατία του Ισραήλ αντιμετωπίζει τώρα τη μεγαλύτερη απειλή στην ιστορία της: πολλοί ηγέτες του εθνο-θρησκευτικού κινήματος ρητά διακηρύττουν πως η Ισραηλινή δημοκρατία δεν είναι πλέον αναγκαία και πως η χώρα θα πρέπει να γίνει θεοκρατία. Ήρθε η ώρα για την πλειοψηφία των Ισραηλινών, θρησκευόμενων ή άθεων, που έχουν διαφορετική γνώμη να αναλάβουν δράση προτού να είναι πολύ αργά