Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Γραφείου Οικονομικής Προστασίας Καταναλωτών των ΗΠΑ (Consumer Financial Protection Bureau – CFPB), το χρέος που έχει συσσωρευτεί από τα φοιτητικά δάνεια ανέρχεται πλέον στο ποσό του 1 τρις δολαρίων, δημιουργώντας φόβους για μια νέα φούσκα, αυτή τη φορά στην δημόσια και ιδιωτική αγορά δανείων για φοιτητές.
Σε αντίθεση με την κατάσταση σε άλλες πιστωτικές αγορές, το φοιτητικό χρέος συνεχίζει να διογκώνεται. Το προηγούμενο έτος ο δανεισμός από τα κρατικά προγράμματα ανήλθε στα 117 δις δολάρια, χωρίς να υπολογιστούν τα ιδιωτικά δάνεια της κατηγορίας, που συνάπτονται συχνά με δυσμενέστερους όρους*.
Η αύξηση του χρέους τροφοδοτήθηκε από διάφορους παράγοντες.
Η κρίση της οικονομίας οδήγησε στην μείωση της κρατικής χρηματοδότησης της εκπαίδευσης, προκαλώντας αύξηση των διδάκτρων, την οποία κλήθηκαν να επωμιστούν οι φοιτητές και οι οικογένειές τους.
Η οικονομική κρίση σε συνδυασμό με την προβληματική αγορά εργασίας και την αύξηση της ανεργίας παρακίνησε περισσότερους νέους να αναζητήσουν ανώτερη μόρφωση προκειμένου να βελτιώσουν τις προοπτικές τους και την ευελιξία τους στην αγορά εργασίας, καθώς και τις μελλοντικές τους απολαβές.
Στον όγκο του χρέους συνέβαλε επίσης και η αδυναμία των φοιτητών να εκπληρώσουν τις υπάρχουσες υποχρεώσεις τους, με ακόλουθη αύξηση και συσσώρευση τόκων και δόσεων. Η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος λόγω της οικονομικής κατάστασης, των τιμολογικών αυξήσεων και της μείωσης της αγοραστικής δύναμης αποτελεί μέρος αυτού του προβλήματος. Σε αρκετές περιπτώσεις οι φοιτητές αναγκάζονται να εγκαταλείψουν και τις σπουδές τους, εντασσόμενοι στον μακρύ κατάλογο των ανέργων στη χώρα.
Σε συνθήκες όπου η εκπαίδευση γίνεται μια αρκετά επικερδής επιχείρηση για τα ιδρύματα που την αναλαμβάνουν αλλά και για τους πιστωτικούς οργανισμούς, αυξάνεται και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ιδρυμάτων, που προσπαθούν να προσελκύσουν φοιτητές παρουσιάζοντας συχνά πλαστά στοιχεία σε σχέση με τα στατιστικά επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων τους, παρακινώντας τους υποψηφίους να δανειστούν (και να δανειστούν ακριβά) ελπίζοντας πως θα μπορέσουν να τα αποπληρώσουν γρήγορα.
Πέρα από την αύξηση της επισφάλειας για μια ολόκληρη γενιά νέων Αμερικανών, οι συνέπειες που εντοπίζονται είναι ευρύτερες.
Η συσσώρευση αυτών των δανείων μαζί με την αυξανόμενη αδυναμία αποπληρωμής τους μπορεί να επηρεάσει άμεσα, να εντείνει και να παρατείνει την οδυνηρή κατάσταση στην αγορά ακινήτων. Λόγω του βάρους των χρεών, οι νέοι δεν δημιουργούν οικογένειες και δεν αγοράζουν νέες κατοικίες, ενώ ακόμη κι αν το αποτολμήσουν, τα δάνεια που ζητούν συχνά απορρίπτονται από τις τράπεζες λογω αυξημένου ρίσκου.
Συνεπώς, η διοχέτευση μεγάλων ποσών προς την αποπληρωμή των φοιτητικών δανείων εκτός του ότι αφαιρεί ευθέως και άμεσα κρίσιμους πόρους από την την οικονομική δραστηριότητα, την επιχειρηματικότητα και τη κατανάλωση, μειώνει και τη δυνατότητα δανεισμού, ατόμων, νοικοκυριών αλλά και του ίδιου του κράτους.
Για την αντιμετώτιση της κατάστασης οι αρχές προσανατολίζονται στην ανάληψη δράσεων σε πολλαπλά μέτωπα: τη πληρέστερη ενημέρωση των φοιτητών για τους όρους των φοιτητικών δανείων, τον έλεγχο στην ιδιωτικά αγορά φοιτητικού δανεισμού ώστε να υιοθετούνται εγκαίρως εναλλακτικά προγράμματα πληρωμών, τη βελτίωση του φοιτητικού προσανατολισμού σε σχέση με τις εργασιακές προοπτικές σε κάθε κλάδο κ.α.
* Προσθήκη: Τα επιτόκια των φοιτητικών δανείων που δίνει το αμερικανικό κράτος στους φοιτητές πρόκειται να να διπλασιαστούν! το καλοκαίρι, από 3,4% στα 6,8%, εκτοξεύοντας και το συνολικό χρέος, ιδιαίτερα για συμφωνίες μακροπρόθεσμης αποπληρωμής. Αυτά τα κρατικά επιδοτούμενα φοιτητικά δάνεια τελούν υπό ειδικό καθεστώς, καθώς αν και συνάπτονται με θεωρούμενες ως ευνοϊκές ρυθμίσεις (πχ αποπληρωμή με βάση το εισόδημα), δεν μπορούν να διαγραφούν σε περίπτωση χρεοκοπίας, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για κερδοσκοπία σε βάρος των φοιτητών.
Πηγές:
– Consumer Financial Protection Bureau
– Russia Today