Πρωτοφανής ήταν η κινητοποίηση αγανακτισμένων πολιτών και εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη την ημέρα της επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940. Εκατοντάδες ή και χιλιάδες διαδηλωτές κατέλαβαν την οδό Μεγ. Αλεξάνδρου για να βροντοφωνάξουν το δικό τους ιστορικό ΟΧΙ στη κυβερνητική πολιτική και στις επιπτώσεις της στο εισόδημά τους, στο βιοτικό τους επίπεδο και εν γένει στο πολιτικό και οικονομικό μέλλον της χώρας.
Η μαζική αλλά ειρηνική διαδήλωση των πολιτών και η έντονη αποδοκιμασία των παρόντων πολιτικών ηγετών υποχρέωσε τους τελευταίους να εγκαταλείψουν το χώρο της παρέλασης. Μετά την αποχώρηση των επισήμων πραγματοποιήθηκε ένα μέρος της προγραμματισμένης παρέλασης, κυρίως με τη συμμετοχή συλλόγων και σωματείων.
Ακολουθεί αναλυτική περιγραφή με πλούσιο πρωτότυπο υλικό φωτογραφιών και βίντεο.
Το πρώτο που θα παρατηρούσε κανείς ως προς τέλεση της φετινής επετείου που θα τη διέκρινε από εκείνες περασμένων ετών είναι η “πράσινη ζώνη” που χώριζε τις εξέδρες των επισήμων από τον κόσμο, που από τις 9:30-10:00 είχε αρχίσει να συγκεντρώνεται στη παραλιακή λεωφόρο της Θεσσαλονίκης. Η έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών, που ολοένα και γιγαντώνεται, καθώς και οι αυξανόμενες αποδοκιμασίες προς τους πολιτικούς αρχηγούς τους τελευταίους μήνες, φαίνεται πως οδήγησαν τις αστυνομικές αρχές στη λήψη ειδικών μέτρων ασφαλείας στη φετινή παρέλαση.
Από τη πλευρά τους, οι πολίτες που διαδηλώνουν στη Θεσσαλονίκη τους τελευταίους μήνες οργανώνουν τις κινητοποιήσεις τους στο πλαίσιο είτε της πολιτικής συλλογικότητάς τους, είτε του σωματείου ή του συνδικάτου τους, είτε της ευρείας κι ανοιχτής βάσης των “αγανακτισμένων”, κάτι που ισχύει κυρίως για τους μη οργανωμένα προσερχόμενους, που αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της συμμετοχικής βάσης των δράσεων διαμαρτυρίας. Σ’ αυτές τις περιστάσεις, βέβαια, τα κοινωνικά δίκτυα διασταυρώνονται, διευρύνονται και συμπληρώνονται με προσωπικές επαφές και γνωριμίες που καθορίζουν και με το δικό τους τρόπο τη προσέλευση του κόσμου σε μαζικές διαδηλώσεις. Στις ειδικώς εκπροσωπευτικές ψηφιακές, διαδικτυακές κοινότητες αυτών των δικτύων, τα καλέσματα για τη σημερινή συγκέντρωση ήχησαν από νωρίς και δυνατά, χωρίς να περιλαμβάνουν όμως κάποιον προγραμματισμό δράσης.
Αυτες οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και τα μηνύματά τους απασχόλησαν τις τελευταίες μέρες και γνωστά ΜΜΕ στην Ελλάδα. Η λεγόμενη “αραβική άνοιξη” έφερε στο πολιτικό προσκήνιο τόσο της Ανατολής, όσο και της Δύσης τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης – το facebook, το twitter – και τον ρόλο τους στην οργάνωση και πραγματοποίηση μαζικών διαδηλώσεων, μέσω της ειδικής δυναμικής συντονισμού και ευρείας επικοινωνίας, συνεπώς και κινητοποίησης, που καθιστούν δυνατή. Αναμφίβολα, τόσο αυτές οι κλήσεις για συμμετοχή όσο και τα πρόσφατα παραδείγματα κινητοποιήσεων κατά τη διήμερη γενική απεργία του Οκτωβρίου (19-20), είχαν υποψιάσει τις αρχές για τη δυνατό εύρος των διαμαρτυριών.
Απόδειξη αποτελούν οι ισχυρές δυνάμεις ΜΑΤ και αστυνομικών που είχαν συγκεντρωθεί στις δύο πλευρές της εξέδρας των επισήμων. Στην εκκλησία Κυρίλλου και Μεθοδίου, στην κάθετη της παραλιακής οδό Καλλιδοπούλου βρίσκονταν σταθμευμένες τρεις κλούβες της αστυνομίας, με άντρες των ΜΑΤ να έχουν παραταχθεί τόσο από την πάνω πλευρά της λεωφόρου, όσο και από την κάτω, μέσα στο πάρκο, κοντά στα γήπεδα αντισφαίρισης. Οι αστυνομικοί σχημάτιζαν κλοιό μπροστά από τα πεζοδρόμια και από τις δύο πλευρές του δρόμου, παρόλο που οι συγκεντρωμένοι ήταν σχετικά λίγοι ακόμη κατά τις 10:00 με 10:20 η ώρα.
Μεταξύ των διαδηλωτών “ξεχωρίζουν” και κάποιοι αστυνομικοί με πολιτικά, από τα ακουστικά που έχουν στα αυτιά, καθώς κι από τους γιακάδες που έχουν σηκωμένους προσπαθώντας να κρύψουν τα καλώδια στο βαθμό του δυνατού, που πηγαινοέρχονται μπροστά από τους διαδηλωτές.
Κατά τις 10:30 η παρουσία του κόσμου αυξάνεται σημαντικά με την άφιξη των εργαζομένων της ΠΟΕ-ΟΤΑ, που με σπρέϋ γράφουν στο οδόστρωμα τις λέξεις “ΟΧΙ στην Τρόϊκα” και “Αντισταθείτε”.
Όσο πλησιάζει 11:00 ο κόσμος και τα συνθήματα πυκνώνουν, εντείνεται ο παλμός της διαδήλωσης και τα πεζοδρόμια γεμίζουν χρώματα από τα πανό και τα πλακάτ των διαδηλωτών. Ορισμένοι αποδεικνύονται πιο ευφάνταστοι από τους άλλους σ’ αυτόν τον τομέα! Δεν υπάρχει ανταγωνισμός, όμως, η συνοχή και η στόχευση του συγκεντρωμένου κόσμου – τόσο αυτών που παίρνουν τη πρωτοβουλία των συνθημάτων, όσο και εκείνων που επικυρωτικά τα επαναλαμβάνουν, είναι σαφής και ρητή.
Κυριαρχούν τα συνθήματα “ψωμί, παιδεία, ελευθερία” και της απόσυρσης του μνημονίου που σήμανε την αρχή μιας πολιτικής που δέσμευσε τις οικονομικες αποφάσεις της κυβέρνησης μαζί με τις τύχες των πολιτών και εγκλώβισε την ελληνική οικονομία σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης, λιτότητας, περικοπών σε μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές δαπάνες, μείωσης της κατανάλωσης, μείωσης του τζίρου των επιχειρήσεων, απολύσεων, ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, περαιτέρω μείωσης του ατομικού και οκογενειακού εισοδήματος, πτώσης των εσόδων του κράτους, αύξησης της φορολογίας, μείωσης της αποδοτικότητας των μέτρων, κοκ. Πολιτικές και συμπτώματα για τα οποία η προβαλλόμενη ως αρμόζουσα θεραπεία, το “φάρμακο”, δεν φαίνεται να διαφέρει από την ασθένεια, παρά μόνο στην ανάγκη χορήγησής του σε μεγαλύτερες δόσεις και με πρόσθετη “αποφασιστικότητα”.
Γύρω στις 11:00 η ώρα είναι σαφές από τις κινήσεις των αστυνομικών πως οι προετοιμασίες για τη παρέλαση έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί και η έναρξή της δεν θα αργήσει. Προσπαθούν να μαζέψουν και να παραμερίσουν τον κόσμο που μέχρι εκείνη τη στιγμή κοντοστεκόταν και συζητούσε ή διέσχιζε τη λεωφόρο αναζητώντας γνωστούς ή το καταλληλότερο σημείο κοντά στην άκρη του δρόμου για να σταθεί.
Το ίδιο πράττουν με αυτούς που εμφανέστερα από άλλους έχουν κατέβει για να διαμαρτυρηθούν και οι οποίοι κρατούν πανό, σημαίες, πλακάτ κοκ. Η πολιτική που ακολουθούν είναι κατευναστική και συμβιβαστική, δεν προσπαθούν να αποτρέψουν τους πολίτες από το να διαμαρτυρηθούν, αλλά επιχειρούν να περιορίσουν το δυνατό εύρος της διαμαρτυρίας ή το βαθμό ορατότητάς της. Αυτό που συχνά ακούγεται στις συνομιλίες των αστυνομικών με τους διαμαρτυρόμενους πολίτες είναι “κρατήστε το πανό σας, αλλά πηγαίνετε πιο κοντά στο πεζοδρόμιο” ή “κρατήστε την ίδια ευθεία” ή “σταθείτε πίσω από τη γραμμή των κιγκλιδωμάτων”.
Στις 11:07 περίπου οι κόρνες που ακούγονται απόκάποια οχήματα της αστυνομίας, καθώς αποσύρονται από την παραλιακή λεωφόρο, φαίνεται να σηματοδοτούν τις τελικές προετοιμασίες ήτην τυπική έναρξη της παρέλασης, πυροδοτώντας αμέσως τις αποδοκιμασίες του συγκεντρωμένου πλήθους. Στο σημείο αυτό ξεκίνησε η κατάληψη της παραλιακής λεωφόρου από τους διαδηλωτές (βλέπε παρακάτω βίντεο).
Με τις παρατεταμένες αποδοκιμασίες, ένας διαδηλωτής κρατώντας ψηλά ένα υφασμάτινο μαύρο πανό περνάει ανάμεσα από τα δύο μεγάλα πανό των εκεί συγκεντρωμένων διαδηλωτών και αρχίζει να διασχίζει το οδόστρωμα. Αμέσως προστρέχουν κάποιοι αστυνομικοί – μαζί τους και μερικές κάμερες/φωτογράφοι για να καταγράψουν το γεγονός – και ο διαδηλωτής αρχίζει αμέσως να υποχωρεί. Αυτή η κίνησή του, ωστόσο, φαίνεται πως λειτούργησε ως σπίθα ή στίγμα της διαδήλωσης εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή και τότε τα λίγα μέλη της “πρωτοβουλίας πρωτοβάθμιων σωματείων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Θεσ/νίκης” που κρατούσαν το πανό τους μπροστά από τα κιγκλιδώματα της αστυνομίας (τα υπόλοιπα μέλη της πρωτοβουλίας ήταν πίσω από τα κιγκλιδώματα ή πίσω από τη γραμμή που είχε χαράξει η αστυνομία) και που νωρίτερα, όταν ο πρώτος διαδηλωτής βγήκε στο δρόμο, δεν είχαν μετακινηθεί από τις θέσεις τους, αρχίζουν να προχωρούν καταλαμβάνοντας μέρος του οδοστρώματος. Αυτή ήταν η δεύτερη και καθοριστική στιγμή της διαδήλωσης.
Αυτοί οι λίγοι διαδηλωτές περιστοιχίστηκαν αμέσως από αστυνομικούς. Τότε πολύς και διαφορετικός κόσμος, όχι μόνο οργανωμένοι διαδηλωτές ή μέλη σωματείων, άρχισαν να βγαίνουν στο οδόστρωμα και να κατευθύνονται στο σημείο όπου βρίσκονταν οι πρώτοι διαδηλωτές. Όπως φαίνεται από το βίντεο, δεν έγινε κάποια ξαφνική έφοδος των διαδηλωτών για να καταληφθεί το οδόστρωμα, ο κόσμος διστακτικά στην αρχή και δίνοντας η παρουσία του ενός θάρρος στον άλλο και στους υπολοίπους, άρχισε να καταλαμβάνει το χώρο, ενώ σε μεγάλο βαθμό οι οργανωμένοι διαδηλωτές ήταν και παρέμειναν για κάποιο διάστημα πίσω από τα κιγκλιδώματα – όπως τα μέλη της ΠΟΕ-ΟΤΑ που φαίνονται στο βίντεο – μέχρι που κάποιοι συνάδελφοί τους άρχιζαν να τους φωνάζουν να κατεβούν κι αυτοί στο δρόμο.
Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σαφής και υπαρκτός ο κίνδυνος κάποιοι διαδηλωτές να συλληφθούν ή ακόμη και να ξυλοκοπηθούν αν ο αριθμός τους είναι μικρός. Για την σταδιακή κατάληψη της λεωφόρου καθοριστικά λειτούργησε η αλληλεγγύη των διαδηλωτών, ο συνειδητός κίνδυνος μιας τυχόν βίαιης επέμβασης της αστυνομίας ή σύλληψης μεμονωμένων διαδηλωτών που είναι δυνατό να αποτραπεί – και οι συγκενρωμένοι να προστατευθούν – μέσω της αύξησης του όγκου της διαδήλωσης.
Παρόλαυτά, για κάποιες στιγμές, οι διαδηλωτές, οργανωμένοι και μη, καθώς και ο κόσμος που στη συνέχεια προσέτρεξε στη διαδήλωση, είχε παγώσει. Φοβόταν την παρέμβαση των ΜΑΤ που βρίσκονταν στα δεξιά και αριστερά του δρόμου και έδειχναν να κινητοποιούνται.
Ο τρόπος εξέλιξης των παραπάνω γεγονότων κατέδειξε με τον σαφέστερο τρόπο και το σχέδιο δράσης της αστυνομίας. Είχε αποκλείσει – όπως σχολιάστηκε παραπάνω – την πρόσβαση του κόσμου κοντά στις εξέδρες των επισήμων και είχε ενισχύσει με αυξημένο προσωπικό, κιγκλιδώματα και οχήματα τους κάθετους άξονες πρόσβασης στην παραλιακή λεωφόρο. Τα ΜΑΤ είχαν λάβει θέσεις πλάγια και πίσω από τον άξονα προστασίας, ώστε να αποτρέψουν τη πρόσβαση διαδηλωτών που θα επιχειρούσαν να προσεγγίσουν τους επισήμους πίσω και πλάγια απο τις εξέδρες. Αυτό το σκοπό εξυπηρετούσαν και τα οχήματα της αστυνομίας ενόσω ήταν σταθμευμένα και στις δύο πλευρές της Καλλιδοπούλου, πλάγια της εκκλησίας, λειτουργώντας ως οδοφράγματα στην τυχόν προσπάθεια παράκαμψης των κεντρικά συγκεντρωμένων αστυνομικών δυνάμεων. Για τη περίπτωση δε που διαδηλωτές θα επιχειρούσαν να προσεγγίσουν τους επισήμους από την κύρια οδική αρτηρία, τα ίδια αστυνομικά οχήματα – οδοφράγματα θα τους έκλειναν το δρόμο, ενώ ένα θα παρέμενε στη θέση του, στον κάθετο άξονα (τρία οχήματα βρίσκονταν εκεί σταθμευμένα). Μέρος αυτού του σχεδίου τέθηκε πράγματι σε εφαρμογή, με τις δύο κλούβες να κλείνουν το δρόμο και μια διμοιρία των ΜΑΤ να λαμβάνει θέσεις πίσω από τα οχήματα σε περίπτωση που οι διαδηλωτές προσπαθούσαν να σπάσουν τις γραμμές των αστυνομικών.
Οι ένστολοι αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Μέτρων Τάξης είχαν αναλάβει τη φύλαξη του δρόμου και τη περιφρούρηση της διαδήλωσης (ή της παρέλασης), χρησιμοποιώντας μακρά – και συχνά πολλαπλά – κιγκλιδώματα σε νευραλγικά σημεία, όπως στην συμβολή των οδών Καλλιδοπούλου-Μ.Αλεξάνδρου – όπου τα κιγκλιδώματα εκτείνονταν τόσο οριζόντια όσο και κάθετα, οντας ιδιαίτερα ενισχυμένα στη γωνία των οδών, εμποδίζοντας διαδηλωτές να βρεθούν στη πλάτη των αστυνομικών και να προλάβουν τη κάθοδο των οχημάτων που παρέμεναν – ανέμεναν σταθμευμένα στη Καλλιδοπούλου. Από την άλλη πλευρά του δρόμου είχαν τοποθετηθεί ενισχυμένα κιγκλιδώματα στην είσοδο-έξοδο του πάρκου, απ’ όπου θα μπορούσαν να εφορμήσουν διαδηλωτές στο χώρο της παρέλασης.
Από τη παρατήρηση και περιγραφή των προληπτικών και αντισταθμιστικών μέτρων της αστυνομίας, αναμενόμενα γεννιέται η ερώτηση, πώς κατάφεραν οι διαδηλωτές να καταλάβουν το οδόστρωμα και να επιτρέψουν τη τέλεση της παρέλασης μόνο με τους δικούς τους όρους, αφού μόνο είχαν αποχωρήσει οι επίσημοι;
Εν πρώτοις, φαίνεται πως η αστυνομία είχε λάβει μέτρα για πολύ εκτεταμένα επεισόδια, όχι ενάντια σε τυχόν διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις, αλλά κυρίως ενάντια σε τυχόν οργανωμένες και συντονισμένες προσπάθειες επιδρομής των διαδηλωτών και επίθεσης εναντίον των παρισταμένων πολιτικών ηγετών.
Όμως, όλα εκείνα τα σημεία και οι ενδείξεις μιας τέτοιας προσπάθειας ή επιχείρησης ή προετοιμασίας τους εκ μέρους των διαδηλωτών εξέλειπαν. Ούτε αψιμαχίες σημειώθηκαν με την αστυνομία ή δυνάμεις των ΜΑΤ πριν την διαδήλωση ή κατά την συγκέντρωση του κόσμου, ούτε πολεμικό κλίμα υπήρχε στις διαθέσεις των συγκεντρωμένων, ούτε έγινε καμία προσπάθεια μετακίνησης, απομάκρυνσης, διάλυσης ή υπέρβασης των κιγκλιδωμάτων, ούτε φραστικά επεισόδια με τους αστυνομικούς έλαβαν χώρα, είτε μεμονωμένα είτε γενικά. Κάτι τέτοιο δεν ήταν ούτε στις διαθέσεις ούτε στα σχέδια του κόσμου, όλων των διαδηλωτών που είχαν συγκεντρωθεί στον χώρο. Αυτό φάνηκε, εξάλλου, κι από το γεγονός ότι ακόμη κι όταν οι διαδηλωτές άρχισαν να καταλαμβάνουν το οδόστρωμα, κανείς από τους αστυνομικούς δεν δέχτηκε επίθεση, ούτε έγινε κάτι τέτοιο καθόλη τη διάρκεια της διαδήλωσης, κατά την οποία αστυνομικοί ήταν παρατεταγμένοι σε αλυσίδα μπροστά στους συγκεντρωμένους διαδηλωτές, ούτε αργότερα όταν οι διαδηλωτές μαζί με τους άλλους παριστάμενους πολίτες κατέκλυσαν το δρόμο και αστυνομικοί παρέμεναν ανάμεσά τους, ούτε έγινε κάτι τέτοιο με τις δυνάμεις των ΜΑΤ, μερικές από τις οποίες βρίσκονταν μαζί με τους αστυνομικούς μέτρων τάξης στο κεντρικό οδόστρωμα και στον πεζόδρομο καθόλη τη διάρκεια της διαδήλωσης-παρέλασης.
Παράλληλα, αστυνομία φρόντισε επιμελώς να μην προκαλέσει τους διαδηλωτές ή να δημιουργήσει ένταση με άλλο τρόπο, κι από αυτή την άποψη η ειρηνική εξέλιξη της διαδήλωσης-παρέλασης περιλαμβανόταν τόσο στο σχέδιο όσο και στο επιτυχές αποτέλεσμα της αστυνομικής παρουσίας. Εάν οι αρχές είχαν χρησιμοποιήσει τα ΜΑΤ για την περιφρούρηση της διαδήλωσης και της παρέλασης είναι παραπάνω από βέβαιο πως κάτι τέτοιο θα προκαλούσε και θα πυροδοτούσε συγκρούσεις που θα έθεταν σε κίνδυνο την σωματική ακεραιότητα των διαδηλωτών, των υπολοίπων πολιτών, κι ενδεχομένως των επισήμων και ταυτόχρονα θα ματαίωνε αυτοστιγμεί την τέλεση της παρέλασης και θα σημάδευε με τον χειρότερο τρόπο την τέλεση της επετείου.
Πέρα όμως από το ειρηνικό κλίμα και τον σώφρονα σχεδιασμό της αστυνομικής παρουσίας, ο ίδιος ο τρόπος που εξελίχθηκε η κατάληψη επέτρεψε την πραγματοποίηση της διαδήλωσης όπως βιώθηκε στη συνέχεια από τους παρευρισκομένους.
Δηλαδή η κατάληψη της οδού όπου θα τελούταν η παρέλαση δεν έγινε οργανωμένα με ομάδες που περίμεναν απλώς μέχρι να έρθει η στιγμή για να εφορμήσουν στο οδόστρωμα και να εξασφαλίσουν τη κατάληψή του και την ματαίωση της παρέλασης. Αν είχε γίνει με αυτόν τον τρόπο, οι παριστάμενες αστυνομικές δυνάμεις θα είχαν παρατηρήσει τη κινητοποίηση και ενδεχομένως να είχαν δραστηριοποιηθεί συνολικά και ταυτόχρονα για τον περιορισμό της (ή για την προσπάθεια περιορισμού της) κι ίσως να την είχαν προλάβει εν τη γενέσει της.
Αντίθετα, όμως, η κατάληψη συντελέστηκε σταδιακά, μη εντυπωσιακά, αθόρυβα, χωρίς τα διακριτικά σημάδια μιας επιχείρησης κατάληψης κι αυτό κατέστησε δυνατή εν τέλει την ίδια την υλοποίησή της, φαινομενικά καταλαμβάνοντας τους αστυνομικούς εξ απίνης. Φαίνεται να είχαν προετοιμαστεί ή να περιμέναν μια τέτοια οργανωμένη και εχθρική εφόρμηση που αιφνιδιάστηκαν από την αυθόρμητη κι ως εκ τούτου διστακτική αρχικά διαδήλωση.
Παρά την διστακτική αρχή, όμως, εντός ολίγων λεπτών όλη η λεωφόρος είχε γεμίσει με κόσμο που είτε είχε έρθει να διαδηλώσει οργανωμένα, είτε είχε έρθει να διαδηλώσει εκτός συγκεκριμένων ομάδων, είτε είχε έρθει να παρακολουθήσει την παρέλαση (ή και τη διαδήλωση, συμβαίνει κι αυτό), είχε ενωθεί και φώναζε συνθήματα κατά της κυβέρνησης, της τρόϊκας, της γερμανικής πολιτικής, καθώς και κατά των παρευρισκομένων πολιτικών ηγετών.
Ο κόσμος είναι εξαγριωμένος από την υποχώρηση τόσο του εισοδήματός του, όσο και των δικαιωμάτων του. Αφενός η κυβέρνηση φαίνεται απόλυτα αποφασιμένη να επιβάλει δρακόντια μέτρα χωρίς εξασφαλίσεις για το εισόδημα και την εργασία των πολιτών, χωρίς να έχει υπολογίσει πόσα χρήματα χρειάζεται ένας νέος που αναζητεί εργασία, ένα ζευγάρι για να στήσει ένα σπιτικό, μια οικογένεια για να ζήσει, να ντύσει και να σπουδάσει τα παιδιά της και ένας συνταξιούχος για να πληρώσει τους λογαριασμούς και τα αναγκαία φάρμακα. Ο ανθρώπινος παράγοντας αναδεικνύεται αναλώσιμος στο κυνήγι της χαμένης “ανταγωνιστικότητας”.
Αφετέρου νιώθει επανειλημμένα εξαπατημένος από τη κυβέρνηση. Ενώ γνώριζε την κατάσταση της χώρας και της οικονομίας, προέβαινε σε ψευδείς εξαγγελίες. Μέσω αυτών των εξαγγελιών το ΠΑΣΟΚ εκλέχτηκε με το μεγάλο όπλο της απόλυτης πλειοψηφίας στη βουλή, μόνο και μόνο για να αρχίσει να εφαρμόζει τα μέτρα πολιτικής που απαρνιόταν. Σε κάθε κρίσιμο στάδιο η κυβέρνηση έδινε υποσχέσεις, μόνο και μόνο για να αποδειχθούν εκ των προτέρων ψευδείς και καθησυχαστικές. Ο πρωθυπουργός κι οι υπουργοί του ακολουθούσαν την επικοινωνιακή πολιτική της “μίας φοράς κάθε φορά”, της καταγγελίας των πιο ακραίων περιπτώσεων για τη δικαιολόγηση μέτρων που στην πραγματικότητα στοχεύουν στον μικρό και τον μικρομεσαίο.
Μέχρι ο κόσμος να βγει στους δρόμους, η κυβέρνηση έκανε πως δεν υπήρχε, όταν άρχισε να διαμαρτύρεται πως δεν τον άκουγε κι όταν άρχισε να διαδηλώνει μαζικότατα, έστειλε την φρουρά της για να τον καταστείλει και να τον σιωπήσει. Ό,τι προσδοκία είχαν οι πολίτες για δικαίωσή τους στα πλαίσια του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος, της ειδικής συγκρότησής του και των προσώπων της, φαίνεται να έχει εξαντληθεί.
Η δικαιοσύνη κάλυψε τη κυβέρνηση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χρειάστηκε να ανδρωθεί στους εθνικούς αγώνες της δημοκρατίας για να ξεχάσει τώρα, που έχει καταλάβει αυτό το αξίωμα, πως η λαϊκή κυριαρχία δεν είναι εκχωρήσιμη για να υποκατασταθεί από μια ψήφο ανά τέσσερα χρόνια και πως αυτή μόνη είναι το θεμέλιο της εθνικής κυριαρχίας, κι όταν ο ίδιος ο λαός διεκδικεί την άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας του βγαίνοντας στους δρόμους, τότε συκοφαντείται, λοιδορείται και εμπαίζεται υποτιμητικά από πολιτικούς οι οποίοι, για να πράττουν όπως πράττουν, φαίνεται πως ούτε αναγνωρίζουν, ούτε σέβονται τη λαϊκή κυριαρχία, αντιθέτως την εχθρεύονται και νιώθουν αρκετά ασφαλείς στις θέσεις τους για να το πράξουν.
Μια άλλη παράμετρος που είτε δεν γίνεται αντιληπτή είτε συνειδητά παραγνωρίζεται από τους παροικούντες τη κυβέρνηση, τους ομοϊδεάτες τους και τη συρρικνούμενη βάση ψηφοφόρων τους, είναι πως όταν οι πολίτες βγαίνουν μαζικά στους δρόμους για ένα δίκαιο συλλογικό σκοπό, δύνανται να συγκροτούν νέους κοινωνικούς δεσμούς, να κατακτούν και να πραγματώνουν την ελευθερία τους και τα δημοκρατικά τους δικαιώματα, να διαμορφώνουν συλλογική συνείδηση που περιλαμβάνει την εθνική, να κερδίζουν την αξιοπρέπειά τους και τον σεβασμό εαυτού και ετέρων (ή εταίρων) και να κάνουν πράξη όλα όσα υποκριτικώς οι επικριτές τους διατείνονται ότι στερούνται και αντιπαλεύονται.
Χαρακτηριστική του πνεύματος της διαδήλωσης και της διαδικασίας συγκρότησης μιας νέας περιεκτικής συλλογικής συνείδησης και ταυτότητας, στα συμφραζόμενα των περιστάσεων όπου συντελείται η κοινωνική συνάντηση, αποτελεί και η συναίρεση και σύνθεση των κοινωνικών αιτημάτων και διεκδικήσεων με τον εθνικό ιστορικό εορτασμό. Οι φορείς των ιστορικών, πολιτιστικών συλλόγων που θα συμμετείχαν στη παρέλαση αρχίζουν να αναμειγνύονται με τον συγκεντρωμένο κόσμο κρατώντας ψηλά τα λάβαρά τους, με τους διαδηλωτές να τους επευφημούν.
Η διαδήλωση δεν κύλησε, δυστυχώς, χωρίς κάποια επεισόδια, δύο συγκεκριμένα.
Στις 11:55 κι ενόσω είναι κλειστός ακόμη ο δρόμος από τις κλούβες της αστυνομίας, μια από τις ομάδες που θα συμμετείχαν στη παρέλαση προσπαθεί να περάσει στη κεφαλή της διαδήλωσης και να διασχίσει το δρόμο παραμερίζοντας με βία τους συγκεντρωμένους διαδηλωτές. Η συγκεκριμένη ομάδα, της Λέσχης Εφέδρων Ενόπλων Δυνάμεων, είναι το μόνο στρατιωτικό σώμα που συμμετέχει στη παρέλαση και ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί να ανοίξει βίαια δρόμο ανάμεσα στον όγκο των διαδηλωτών προκαλεί αμέσως αποδοκιμασίες και ένταση. Οι διαδηλωτές σχηματίζουν κλοιό και αρχίζουν να τους απωθούν. Ανταλλάσσονται πολλές βρισιές, λίγες γροθιές ανάμεσα σε ορισμένους και πολλά σπρωξίματα. Ορισμένοι από αυτούς επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν τα πέδιλα του σκι που κρατούσαν ως όπλο εναντίον των συγκεντρωμένων. Μετά την απώθησή τους, επικρατούν οι ψυχραιμότεροι και οι διαπληκτισμοί σταματούν.
Ίσως η ενέργεια αυτής της ομάδας να σχετίζεται με την έλλειψη ψυχραιμίας, ενδεχομένως και με πολιτικές στάσεις. Εντύπωση προκάλεσε ως προς αυτό η φράση ενός από εκείνους που ακολουθούσαν την ομάδα στη διαδρομή της: “Σας γάμησαν στον Γράμμο, θα σας γαμήσουν και πάλι”, ταυτίζοντας προφανώς τους συγκεντρωμένους με κομμουνιστές κι εν γένει αριστερούς, επικαλούμενος γεγονότα του εμφυλίου. Κατά πόσο αυτή η αποστροφή του λόγου του συγκεκριμένου κυρίου εξέφραζε και τις απόψεις των υπολοίπων, δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί, πέρα από το δείγμα που προσφέρουν οι πράξεις τους. Οπωσδήποτε η απόπειρά τους να διαλύσουν το πλήθος, ειδικά ενόσω ήταν εγκλωβισμένο μπροστά από τις δυνάμεις και τα οχήματα της αστυνομίας, μόνο προκλητική θα μπορούσε να θεωρηθεί.
Λίγο αργότερα ολοκληρώνεται μια συνεννόηση για την τέλεση της παρέλασης χωρίς την παρουσία των επισήμων και με τη συμμετοχή μόνο συλλόγων, σωματείων και μαθητών και η αστυνομία ανοίγει τον κλοιό της και απομακρύνει τα οχήματα από το οδόστρωμα. Μεταξύ των παρελαζόντων είναι και η ομάδα που νωρίτερα συνεπλάκη με τους διαδηλωτές.
Ο συγκεντρωμένος κόσμος ξεχύνεται στον δρόμο πραγματοποιώντας τη δική του εθνικής και κοινωνικής σημασίας παρέλαση. Οι διαδηλωτές και οι υπόλοιποι πολίτες καταλαμβάνουν τις εξέδρες των επισήμων και καθώς περνούν οι παρελάζοντες, ο κόσμος τους χειροκροτεί, τους επευφημεί, γιορτάζει, διαδηλώνει, φωνάζει συνθήματα κατά της κυβέρνησης, της τρόϊκας και του γερμανικού προξενείου, που στέκει πάνω από την εξέδρα των επισήμων, συζητά, όλα αυτά ταυτόχρονα, παράλληλα και σε εναλλαγή. Η αποχώρηση των επισήμων και η κατάληψη όλων των χώρων, συμπεριλαμβανομένης της παραλιακής λεωφόρου, γιορτάζεται ως λαϊκή νίκη (και συνοδεύεται από το σύνθημα “Η νίκη αρχίζει απ’ τη Θεσσαλονίκη”), ενώ παράλληλα έχει αναιρέσει το τυπολατρικό και ουδέτερο χαρακτήρα των συνηθισμένων παρελάσεων, δημιουργώντας ενθουσιασμό τόσο στον συγκεντρωμένο κόσμο, όσο και στα παρελάζοντα τμήματα.
Το δεύτερο περιστατικό έντασης σημειώθηκε μεταξύ κάποιων εκ των διαδηλωτών και μερικών μελών του Συλλόγου Ιστορικών Στρατιωτικών Οχημάτων. Στις 12:25 περίπου κάποιος απο τους συγκεντρωμένους – ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή, αλλά και αργότερα, ήταν ιδιαίτερα θερμός και θετικά εκδηλωτικός προς τη παρέλαση – χωρίς προφανή λόγο τρέχει, πιάνει από το πέτο και ταρακουνάει έναν από τους επιβαίνοντες σε ένα τζιπ του συλλόγου (η σκηνή προβλήθηκε από το δελτίο του MEGA). Οι περισσότεροι από τους γύρω συγκεντρωμένους δεν γνωρίζουν την αιτία της αψιμαχίας ούτε την ακριβή ταυτότητα του συλλόγου. Η στρατιωτικού τύπου περιβολή, όμως, των μελών του συλλόγου σε συνδυασμό με τις επιθετικές κινήσεις δύο μελών του ηλεκτρίζουν την ατμόσφαιρα· σ’ αυτήν την ένταση αναμφίβολα κάποιο ρόλο διαδραμάτισε και το προηγούμενο περιστατικό που είχε σημειωθεί νωρίτερα και σχολιάστηκε παραπάνω. Η αντίδραση όμως στη διέλευση του συλλόγου είναι περιορισμένη και με την επέμβαση των πιο ψύχραιμων ο δρόμος ανοίγει και η παρέλαση συνεχίζεται κανονικά.
Περί τις 12:50 η παρέλαση και η διαδήλωση έχει πια λήξει και ο κόσμος που είχε αρχίσει να συγκεντρώνεται πριν από τις 10:00 πλέον αποχωρεί.
Η διαμαρτυρία μιας ομάδας διαδηλωτών έξω από το γερμανικό προξενείο σφραγίζει το τέλος της διαδήλωσης που παρά την αυξημένη παρουσία της αστυνομίας και των ΜΑΤ και τα σημαδιακά γεγονότα, δεν συνοδεύτηκε από συγκρούσεις και ζημιιές.
Το αδιαμφισβήτητο γεγονός της διαδήλωσης-παρέλασης της 28ης Οκτωβρίου 2011 είναι πως αυτή ερμηνεύτηκε και χαρακτηρίστηκε με αντιθετικούς τρόπους από αυτούς παραβρέθηκαν ανάμεσα στον κόσμο κι από τους καθημένους στις καρέκλες των υπουργείων και των καναλιών.
Για τους τελευταίους η χώρα έγινε περίγελος (αν ταυτίσει κανείς τη χώρα με τους κυβερνώντες της), καταπατήθηκαν κόκκινες γραμμές, μεμονωμένες ομάδες ατόμων έκαναν το χώρο τσιφλίκι τους και ντρόπιασαν την εθνική επέτειο και τους αγώνες της ενώ κάποιοι παθητικοί άλλοι απλώς παρευρίσκονταν, ορισμένα κόμματα οργάνωσαν για ίδιον όφελος τη διαδήλωση, και κάποιοι από τους διαδηλωτές απογοητεύτηκαν που τα γεγονότα δεν είχαν αιματηρή κατάληξη (θα ταίριαζε με την συνήθη αιμοβόρικη συμπεριφορά των ΜΑΤ και την παράνομη χρήση χημικών εναντίον διαδηλωτών, που έχει καθιερωθεί ως ο επιλεγμένος τρόπος διαλόγου κοινωνίας-κυβέρνησης κατά την αντίληψη δημοκρατίας του ΠΑΣΟΚ).
Για τη πλειοψηφία των παρευρισκομένων και συμμετεχόντων ήταν η πρώτη ή από τις λίγες φορές που μια βεβαρημένη με εθιμοτυπίες και συμβολισμούς επέτειος, που η ιστορία παρελθόντων λαϊκών αγώνων για αυτοκαθορισμό, απέκτησε νόημα, έγινε βίωμα και προσωπική εμπειρία μέσω της σύνδεσής της με τρέχουσες, πραγματικές διεκδικήσεις, κρίσιμους αγώνες και ζωτικά διακυβεύματα και ταυτόχρονα εορτάστηκε με μια μικρή ή μεγάλη (η ιστορία θα δείξει) νίκη επί της απονομιμοποιημένης κυβέρνησης.