Δεδομένων των συνθηκών, είναι αξιοσημείωτο το “εμπάργκο” ειδήσεων που φαίνεται να έχει επιβληθεί στον ελληνικό τύπο, ειδικά στα τηλεοπτικά κανάλια, από τις εξελίξεις στην Ισλανδία, της οποίας η κυβέρνηση, ανταποκρινόμενη και ωθούμενη από τις μαζικές αντιδράσεις των πολιτών της, ακολούθησε ένα τελείως διαφορετικό δρόμο από εκείνον που επεβλήθη στις χώρες της ΕΕ: αντί να μετακυλίσει το κόστος των κερδοσκοπικών πρακτικών των τραπεζών και των επενδυτικών κεφαλαίων στους πολίτες της, να καταρτίσει πρόγραμμα μαζικών αποκρατικοποιήσεων και αυστηρής λιτότητας, επέλεξε το δρόμο της διαφύλαξης του εθνικού και δημοσίου συμφέροντος και της δημοκρατικής λαϊκής βούλησης.
Όπως σημειώνει το πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg, οι Ισλανδοί, που επιτέθηκαν με πέτρες στη Βουλή το 2009, απαιτώντας από τους τραπεζίτες και τους κυβερνώντες τους να λογοδοτήσουν για την οικονομική και δημοσιονομική κατάρρευση της χώρας, δρέπουν τους καρπούς της οργής τους.
Αφότου κατέρρευσε το τραπεζικό σύστημα της χώρας το 2008, η Ισλανδική κυβέρνηση έλαβε μέτρα για τη προστασία των καταθέσεων των Ισλανδών πολιτών και της περιουσίας τους, διαγράφοντας μέρος των χρεών του ενός τετάρτου των νοικοκυριών, συνολικού ύψους ίσου με το 13% του ΑΕΠ της χώρας, που ανέρχεται στα 10 δισεκατομμύρια περίπου ευρώ.
Η χώρα φέτος θα διανύσει τη δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ανάπτυξης, με ποσοστό αρκετά πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης και των χωρών του ΟΟΣΑ, ενώ τη περασμένη βδομάδα αναβαθμίστηκε η πιστοληπτική της ικανότητα από τον οίκο αξιολόγησης Fitch.
Οι Ισλανδοί πολίτες ήταν από τους πρώτους που βγήκαν στους δρόμους το 2008, πριν ξεκινήσουν οι μαζικές διαμαρτυρίες στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, διαμαρτυρόμενοι για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους. Η ένταση των κινητοποιήσεων κορυφώθηκε στις αρχές του 2009, με την αστυνομία να κάνει εκτεταμένη χρήση χημικών για να απομακρύνει διαδηλωτές που πετούσαν πέτρες στο κοινοβούλιο και στα γραφεία του τότε πρωθυπουργού, Geir Haarde. Στις αρχές του 2009 ανήλθε στην εξουσία το κόμμα των σοσιαλδημοκρατών υπό την πρωθυπουργό Johanna Sigurdardottir.
Από τον Οκτώβριο του 2008 είχε γίνει φανερό ότι οι τράπεζες θα οδηγούνταν στην χρεωκοπία. Αντί να εξυπηρετήσει, όμως, τις απαιτήσεις ξένων τραπεζών που είχαν επενδύσει στην Ισλανδία, η κυβέρνηση παρενέβη προστατεύοντας τους ισλανδικούς τραπεζικούς λογαριασμούς κι αφήνοντας τους διεθνείς πιστωτές ξεκρέμαστους. Η Κεντρική Τράπεζα επέβαλε ελέγχους κεφαλαίων για να προλάβει την υποτίμηση του νομίσματος της Ισλανδίας και δημιουργήθηκαν νέες κρατικά, εν μέρει, ελεγχόμενες τράπεζες. Ύστερα από συμφωνία μεταξύ τραπεζών και κυβέρνησης, διαγράφηκαν από τα χρέη που βάραιναν τα νοικοκυριά τα ποσά που υπερέβαιναν το 110% της αξίας των ακινήτων τους, ενώ με μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2010 διαγράφηκαν ως παράνομα όλα τα δάνεια που ήταν συνδεδεμένα με ξένα νομίσματα. Αν δεν είχε γίνει αυτή η διαγραφή χρεών, τα νοικοκυριά θα βούλιαζαν υπό το βάρος των χρεών τους, καθώς μετά την χρεωκοπία των τραπεζών, η αναλογία χρεών προς εισοδήματα εκτοξεύτηκε στο 240%.
Με τη λήψη αυτών των μέτρων η επιστροφή στην ανάπτυξη ήταν πολύ γρήγορη. Το 2011 η χώρα σημείωσε ανάπτυξη 2.9%, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, το 2012 θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμό 2.4%. Στον αντίποδα οι χώρες της ευρωζώνης δεν αναμένεται να αναπτυχθούν περισσότερο από 0.2%, με τον μέσο όρο ανάπτυξης των χωρών του ΟΟΣΑ να προσεγγίζει το 1.6%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Νοεμβρίου 2011.
Ο οίκος αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε τη προηούμενη εβδομάδα τη πιστοληπτική ικανότητα της Ισλανδίας στο επίπεδο επενδύσεων με σταθερή προοπτική, με τα ασφάλιστρα έναντι μιας χρεωκοπίας της να κοστίζουν το ίδιο με τη πιθανότητα ενός πιστωτικού γεγονότος στο Βέλγιο. Όπως δήλωσε ο οίκος Fitch “η ανορθόδοξη πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης έχει επιτύχει”.
Παράλληλα με τις θετικές εξελίξεις στους οικονομικούς δείκτες, η Ισλανδία σημειώνει και περαιτέρω πρόοδο ως δημοκρατία, δρομολογώντας διαδικασίες για την τιμωρία των υπευθύνων της οικονομικής καταστροφής.
Ο ειδικός κατήγορος έχει δηλώσει ότι μπορεί να απαγγείλει κατηγορίες σε βάρος έως και 90 ατόμων, ενώ πάνω από 200, συμπεριλαμβανομένων των πρώην διοικητών των τριών μεγαλύτερων τραπεζών, αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις. Κατηγορίες έχουν απαγγελθεί σε βάρος του Larus Welding, διευθύνοντος συμβούλου της τράπεζας Glitnir, από τον Δεκέμβρη για τη χορήγηση παράνομων δανείων, και αναμένει τώρα την εκδίκαση της υπόθεσής του. Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Landsbanki Islands, Sigurjon Arnason, έχει υποβληθεί επανειλημμένα σε κατ’οίκον περιορισμό, ενώ η έρευνα σε βάρος του συνεχίζεται. Τέλος, το Ισλανδικό Κοινοβούλιο αναμένεται να αποφασίσει αν θα προχωρήσει με τη δίωξη του πρώην πρωθυπουργού, εναντίον του οποίου ασκήθηκε δίωξη το 2009 για το ρόλο του στην οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με τον Christensen της τράπεζας Danske, “εν τέλει, αν τα νοικοκυριά έχουν χρεωκοπήσει, τότε οι τράπεζες θα πρέπει να συμμορφωθούν, ανεξαρτήτως των συμφερόντων τους”.
Δείτε μια σύντομη συνέντευξη του βραβευμένου οικονομολόγου Joseph Stiglitz για τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης στην Ισλανδία.