“Έχει περάσει μισή δεκαετία από τότε που η κρίση στην αγορά υποθηκών ακινήτων στις ΗΠΑ εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Σε απάντηση, πολλές χώρες ανέλαβαν μεγάλης κλίμακας διασώσεις πρακτικά χρεοκοπημένων τραπεζών. Λόγω αυτών των διασώσεων και άλλων ακόλουθων συνεπειών της οικονομικής κρίσης, τα δημόσια ελλείμματα έχουν σημειώσει οξεία αύξηση σε πολλές χώρες.
Κυβερνήσεις, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, απάντησαν στα αυξανόμενα ελλείμματα με μέτρα “λιτότητας” – επιβάλλοντας δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες.
Η λιτότητα έχει επιφέρει ταχεία υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, καθώς έγιναν περικοπές στις δημόσεις υπηρεσίες και τη κοινωνική πρόνοια, ενώ τα επίπεδα ανεργίας αυξήθηκαν δραματικά.
Απευθυνόμενη στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη στις 23 Οκτωβρίου 2012, η πρόεδρος της Επιτροπής για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτισμικά Δικαιώματα, Ariranga Govindasamy Pillay, επεσήμανε ότι παρότι τα Κράτη έρχονται αντιμέτωπα με δύσκολες αποφάσεις στη προσπάθειά τους να διαχειριστούν τα δημόσια ελλείμματα, τα μέτρα λιτότητας συνιστούν δυνητικές παραβάσεις των νόμιμων υποχρεώσεων των Κρατών – Μελών στη Διεθνή Συνθήκη για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτισμικά Δικαιώματα
“Όλα τα Κράτη Μέλη θα πρέπει κάθε στιγμή να αποφεύγουν να λαμβάνουν αποφάσεις που οδηγούν στην άρνηση ή τη καταστρατήγηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων“, δήλωσε η Pillay, διαβάζοντας από μια πρόσφατη ανοιχτή επιστολή προς τα Κράτη Μέλη εκ μέρους της Επιτροπής εντός του έτους.
Επικυρώνοντας τη Συνθήκη, τα Κράτη Μέλη έχουν τη νομικώς δεσμευτική υποχρέωση να βελτιώσουν προοδευτικά, χωρίς αναδρομές, τη καθολική πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, η στέγαση και η κοινωνική ασφάλιση, και να διασφαλίσουν δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας, χωρίς διακρίσεις, σε συμφωνία με εδραιωμένα διεθνή πρότυπα.
Αυτά τα δικαιώματα πρέπει να επιτευχθούν χρησιμοποιώντας το μέγιστο των διαθέσιμων πόρων. Ωστόσο, η Pillay σημείωσε πως τα μέτρα λιτόττητας συνιστούν, επιπλέον, ένα αντικίνητρο για την οικονομική ανάπτυξη και δι αυτού παρεμποδίζουν τη πραγμάτωση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η Επιτροπή είχε υπογραμμίσει ότι η κοινωνική ανασφάλεια και η πολιτική αστάθεια, που παρατηρείται σε περιοχές της Ευρώπης σήμερα, ήταν επίσης πιθανές συνέπειες της άρνησης ή της παραβίασης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων. Οι φτωχοί, οι γυναίκες, τα παιδιά, άνθρωποι με αναπηρίες, ηλικιωμένοι, άνθρωποι που πάσχουν από HIV/AIDS, ιθαγενείς πληθυσμοί, εθνοτικές μειοψηφίες, μετανάστες και πρόσφυγες ήταν ιδιαιτέρως εκτεθειμένοι σε κίνδυνο, είχε σημειώσει η Επιτροπή.
Σε μια πρόσφατη δήλωση, η Επίτροπος του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Navi Pillay, εξέφρασε την ανησυχία της για τις διογκούμενες κοινωνικές εντάσεις που τροφοδοτούνται από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και την Ισπανία και για τις ευρύτερες δυσμενείς επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας στους πιο ευάλωτους.
Πολλοί ειδικοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Ηνωμένα Έθνη έχουν πρόσφατα καταδείξει με ποιόν τρόπο τα μέτρα λιτότητας είναι ασύμβατα με τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά ανθρώπινα δικαιώματα, κι έχουν απευθύνει εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις στον τραπεζικό κλάδο και για προσεγγίσεις για την έξοδο από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση που να βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα.”