Την τελευταία δεκαετία, τα ιδιωτικά ιδρύματα έχουν αναδυθεί ως σημαντικοί παράγοντες στον αγώνα ενάντια στη φτώχεια, παράλληλα με την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια.
Σύμφωνα με μια αναφορά του Ινστιτούτου Hudson, η συνολική επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια το 2009 ανήλθε στα 120$ δισ., ενώ η παγκόσμια φιλανθρωπία στα 53$ δισ. Οι ιδιωτικές επενδύσεις κεφαλαίου (228$ δισ.) συναποτελούν τη μεγαλύτερη οικονομική ροή από τις πλουσιότερες προς τις φτωχότερες χώρες, ενώ τα εμβάσματα αποτέλεσαν την δεύτερη μεγαλύτερη ροή (174$ δισ.)
Με τους ξένους προϋπολογισμούς βοήθειας να υφίστανται ισχυρές πιέσεις, η σημαντικότητα αυτών των άλλων ροών μπορεί να αναδειχθεί περισσότερο. Αλλά η αύξηση της φιλανθρωπικής προσφοράς θέτει τις δικές της προκλήσεις στη συζήτηση για την αποδοτικότητα της οικονομικής βοήθειας, που θα αποτελέσει το θέμα του συνεδρίου στο Busan της Νότιας Κορέας στο τέλος του μήνα, που αποτελεί συνέχεια των παρελθόντων συνεδρίων στο Παρίσι και στην Άκκρα.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις της δρ. Νόσουα Γουάτσον (Nosha Watson), ερευνήτριας στο Ινστιτούτο Αναπτυξιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Σάσσεξ, στην διεθνή επιτροπή αναπτυξιακής επιλογής, η φιλανθρωπία μπορεί να αποτελέσει μια πραγματική πηγή καινοτομίας στην ανάπτυξη. Χωρίς τη πολιτική λογοδοσία και τους περιορισμούς στις οικονομικές δαπάνες που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι δωρητές, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα δύνανται να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο και να αναπτύξουν νέες προσεγγίσεις και συνεργασίες.
Στον αντίποδα, ωστόσο, σύμφωνα με την Watson, υπάρχει ακριβώς έλλειψη λογοδοσίας και διαφάνειας. Η έλλειψη δημόσια διαθέσιμων πληροφοριων για τους στόχους, τις επιδιώξεις και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των ιδιωτικών ιδρυμάτων αντίκειται στις αποφάσεις του Παρισιού και της Άκκρα, με την έμφαση που είχαν δώσει στην διαφάνεια, τη λογοδοσία και την συνεκτική πολιτική. Αυτό το ζήτημα προέκυψε σε μια ακρόαση της -βρετανικής- κοινοβουλευτικής αναπτυξιακής επιτροπής τη Τρίτη, με πρωταγωνιστή τον Τζεφ Ρέϊκς (Jeff Raikes), διευθύνοντα σύμβουλο του ιδρύματος Mπιλ & Μελίντα Γκέϊτς (Bill & Melinda Gates).
Ερωτώμενος γιατί το ίδρυμα εστιάζει στα εμβόλια έναντι των αποχετευτικών έργων, ο Raikes απάντησε πως το ίδρυμα επένδυσε τόσο στην υψηλή όσο και στη ‘χαμηλή’ τεχνολογία, αλλά η έμφασή του ήταν στην καινοτομία.
“Πιστεύουμε βαθιά πως και τα δύο χρειάζονται”, είπε ο Raikes. “Πιστεύουμε πως διαθέτουμε μια θεμελιώδη ικανότητα και ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στις επιστημονικές, τεχνολογικές παρεμβάσεις, αλλά πιστεύουμε και στα δύο και χρηματοδοτούμε και τα δύο….Αναφερθήκατε σε αποχετευτικά έργα και είτε το πιστεύετε είτε όχι, χρηματοδοτούμε τέτοια έργα.”
Η δρ. Watson σημείωσε, επίσης, πως υπάρχουν πολύ λίγα διαθέσιμα δεδομένα για τις φιλανθρωπικές δωρεές και το αντίκτυπο των επενδύσεων των ιδιωτικών ιδρυμάτων στα αναπτυξιακά αποτελέσματα, με καθοριστικές συνέπειες στην αναπτυξιακή συνεργασία. Βαθμιαία οι δωρητές από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ αναγνωρίζουν τη σημασία της εναρμόνισης των αναπτυξιακών προσπαθειών, ιδεατά εργαζόμενοι στα πλαίσια των συστημάτων προϋπολογισμού των αποδεκτών της βοήθειας, ή των “αναπτυξιακων συνεργατών”, όπως κατά προτίμηση αποκαλούνται. Υπάρχει μια στέρεα βάση, λοιπόν, για την εναρμόνιση της επίσημης αναπτυξιακής αρωγής με τις δωρεές που προέρχονται από ιδρύματα.
Ο ρόλος των φιλανθρωπικών οργανώσεων θα τεθεί υπό προσεκτική εξέταση κατά τις εργασίες του δεκαπενθήμερου συνεδρίου στο Μπελάτζιο (Bellagio) της Ιταλίας, που ξεκινά τη Τετάρτη και θα συγκεντρώσει ειδικούς με στόχο τη συγκρότηση ενός σχεδίου δράσης για την ενίσχυση και τον συντονισμό της συνεργασίας μεταξύ φιλάνθρωπων και εκείνων που εργάζονται στον τομέα της διεθνούς ανάπτυξης. Οι συμμετέχοντες στην “Πρωτοβουλία του Bellagio” περιλαμβάνουν την Κάρολιν Άνστεη (Caroline Ashtey), γενική διευθύντρια της Παγκόσμιας Τράπεζας, την Σάμια Γιάμπα Νκρούμα (Samia Yaba Nkrumah), ηγέτιδα του κόμματος του Λαϊκού Συνεδρίου στη Γκάνα και η Ξιουλάν Ζιάνγκ (Xioulan Zhang) του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.
Ένα θέμα συζήτησης θα είναι η έννοια της ανθρώπινης ευημερίας, ενός εναλλακτικού και ευρύτερου κριτηρίου της ανθρώπινης ανάπτυξης σε σχέση με τα πιο συμβατικά των οικονομικών δεικτών.
“Στο κέντρο της προσέγγισης της ευημερίας βρίσκεται η αναγνώριση πως όλοι επιθυμούμε να ζούμε καλά μαζί, να είμαστε ευχαριστημένοι με τα πράγματα που έχουμε, με τις σχέσεις που μας επιτρέπουν να επιτυγχάνουμε τους στόχους μας, με τα συναισθήματα που έχουμε για την ποιότητα της ζωής μας”, είπε ο καθηγητής Άλιστερ ΜακΓκρέγκορ (Allister McGregor) του Ινστιτούτου Αναπτυξιακών Σπουδών (IDS), ένας βασικός υποστηρικής της έννοιας της ευημερίας.
Η Αραβική Άνοιξη έχει δώσει ώθηση στην έννοια της ευημερίας καθώς οι αναπτυξιακοί ειδικοί ξαφνικά συνειδητοποίησαν πως οι συμβατικοί οικονομικοί δείκτες, όπως το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, δεν λένε όλη την αλήθεια για την οικονομική ανάπτυξη – κάθε άλλο. Η λέξη κλειδί είναι τώρα η “περιεκτική ανάπτυξη”, που δεν απέχει πολύ από την έννοια της ευημερίας.
Τόσο η Τυνησία όσο και η Αίγυπτος είχαν καταγράψει τη τελευταία δεκαετία εντυπωσιακή ανάπτυξη στο ΑΕΠ και το εθνικό εισόδημα. Παρόλαυτά, όπως επεσήμαναν ο Άλεξ και ο Τζουλς Εβανς (Alex and Jules Evans) σε μια εργασία τους για την “Πρωτοβουλία του Bellagio”: “Η μέση βαθμολογία αυτών των χωρών στον δείκτη της ικανοποίησης από τη ζωή…άρχισε να μειώνεται από το 2005 κι έπειται και σημείωσε μεγάλη πτώση από το 2007 και 2008. Υπ΄ αυτή την έννοια, η βαθμολογία ικανοποίησης παρείχε μεγαλύτερες δυνατότητες πρόβλεψης της κοινωνικής αναταραχής που αργότερα κατέλαβε αυτές τις χώρες από τις καθαρά οικονομικές μετρήσεις.”
Εν τω μεταξύ, το βρετανικό Γραφείο Εθνικών Στατιστικών δημοσίευσε τη τελευταία εβδομάδα μια λίστα 10 δεικτών ευημερίας, που περιλαμβάνει την υγεία, την εκπαίδευση, το εισόδημα, την εργασία και την εμπιστοσύνη στους πολιτικούς. Θα μεσολαβήσει μια τρίμηνη διαβούλευση προτού δημοσιευτεί η τελική λίστα.
Μεταξύ των ερωτημάτων που πιθανότατα θα τίθενται είναι “Νιώθεις πως η ζωή σου είναι αξιόλογη; Είσαι ικανοποιημένοςη από τον συζυγό σου, τη γυναίκα σου, τον/την σύντροφό σου; Είσαι ευχαριστημένος με τη δουλειά σου;”