Η εξάπλωση των περιστατικών ρατσιστικής βίας σε νέες γειτονιές της Αθήνας, όπως η Καλλιθέα, και οι οργανωμένες επιθέσεις εναντίον μεταναστών που περιμένουν σε στάσεις λεωφορείου είναι κάποια από τα σοκαριστικά συμπεράσματα της έρευνας του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας.
Επίσης το Δίκτυο καταγγέλλει ότι τα περιστατικά ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα, είναι στην πλειονότητά τους άγνωστα -κυρίως λόγω φόβου των παθόντων να τα καταγγείλουν- αλλά μένουν και ατιμώρητα.
Σύμφωνα με την έρευνα, της οποίας τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν την Τετάρτη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, στα συντριπτικά περισσότερα περιστατικά που καταγράφηκαν το τελευταίο τρίμηνο του 2011, οι θύτες ενεργούσαν ως ομάδα, πράγμα που ενισχύει την άποψη περί οργανωμένων ρατσιστικών εγκλημάτων.
«Οι ομάδες βίας που διεκδικούν πολιτική εκπροσώπηση», προειδοποίησε το Δίκτυο αναφερόμενο στη Χρυσή Αυγή, «να γνωρίζουν ότι θα υπάρχουν όλο και περισσότερα μικροσκόπια στραμμένα πάνω τους».
Εξέφρασε δε ανησυχία για το ότι «ο πληθυσμός στα αστικά κέντρα δείχνει μια αυξανόμενη ανοχή στη ρατσιστική βία». Σημειώνεται ακόμη ότι σε αρκετές περιπτώσεις θύτες είναι αστυνομικοί.
Το Δίκτυο – που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του Γραφείου της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, με την συμμετοχή 18 μεταναστευτικών, αντιρατσιστικών και ΜΚΟ (Διεθνής Αμνηστία, Γιατροί του Κόσμου κλπ) και τον Συνήγορο του Πολίτη ως παρατηρητή – πραγματοποίησε την πρώτη αυτή καταγραφή σε τρεις γειτονιές της Αθήνας (Ομόνοια, Πλατεία Αττικής και Άγιος Παντελεήμονας) και δύο της Πάτρας.
Ουσιαστικά έρχεται να καλύψει μια σοβαρή έλλειψη του κρατικού μηχανισμού, που παρά τα επανειλημμένα περιστατικά βίας εναντίον μεταναστών και τη μετατροπή περιοχών σε σχεδόν «εμπόλεμες ζώνες» ακόμη δεν διαθέτει σύστημα καταγραφής περιστατικών και τάσεων ρατσιστικής βίας.
Σοκαριστική -αν μη τι άλλο- είναι η αποκάλυψη από τον πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), Κωστή Παπαϊωάννου, ότι το αρμόδιο υπουργείο δεν είναι σε θέση να απαντήσει ούτε καν για τον αριθμό των περιστατικών, αφού «το θέμα δεν υπάρχει καν στην ατζέντα».
Ωστόσο, όπως δήλωσε, η Καλλιόπη Στεφανάκη, υπεύθυνη Τομέα Προστασίας τού γραφείου ΥΑ/ΟΗΕ στην Ελλάδα, «η Πολιτεία πρέπει να ενσωματώσει τέτοιες μεθόδους καταγραφής, δεν μπορεί να μην υπάρχει ούτε ένας τέτοιος μηχανισμός, ούτε πολιτική υποστήριξη»
Τα συγκλονιστικά στοιχεία
Συνολικά κατέγραψε 63 περιστατικά από τα οποία οι θύτες στα 18 ήταν μέλη εξτρεμιστικών οργανώσεων, στα 26 πολίτες, στα 18 αστυνομικοί και σε ένα ιδιωτική ασφάλεια νοσοκομείου.
Από τα θύματα, τα 56 ήταν άντρες και οι επτά γυναίκες- οι περισσότεροι από το Αφγανιστάν (25) και την υποσαχάρια Αφρική (21). Στα 30 περιστατικά προκλήθηκαν σωματικές βλάβες, στα 12 βαριές σωματικές βλάβες καθώς και φθορές περιουσιακών στοιχείων (καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου).
Στα 51 περιστατικά η επίθεση ήταν ομαδική – και μάλιστα συχνά με την συμμετοχή γυναικών και ανηλίκων. Σε δύο ο θύτης ήταν γυναίκα.
Οι καταγραφέντες διαπίστωσαν ότι οι πιο συχνές επιθέσεις γίνονται στις στάσεις λεωφορείων και στον δρόμο. Πολλές φορές εμφανίζεται μία γυναίκα, ρωτά τον άνθρωπο από πού κατάγεται, και αν εκείνος δώσει «λάθος απάντηση», του επιτίθενται άνδρες με σιδερογροθιές, μαχαίρια, συνοδευόμενοι πολλές φορές και από μεγαλόσωμους σκύλους. Θύματα έχουν πέσει και γυναίκες, λόγω της μαντίλας και του σκούρου δέρματος.
«Συνήθως η γυναίκα ρωτά “Από πού είσαι;” και μόλις το επιλεγμένο θύμα απαντήσει, εμφανίζονται οι υπόλοιποι και αρχίζει η βία», είπε η Τίνα Σταυρινάκη, επιστημονική συνεργάτις της ΕΕΔΑ. «Ομάδες περιπολούν σε δημόσιους χώρους με τα πόδια ή με μηχανάκια, φορώντας μαύρα ρούχα και έχοντας καλυμμένο το πρόσωπο με κουκούλες ή κράνη».
Μεταξύ των θυτών και αστυνομικοί
Σε ό,τι αφορά τα φαινόμενα αστυνομικής βίας, όπως υποστήριξαν τα μέλη του Δικτύου, τα περισσότερα παρατηρήθηκαν στην Πάτρα.
«Η επανάληψη τέτοιων πρακτικών μάς κάνει να πιστεύουμε ότι δεν είναι κάτι τυχαίο και μεμονωμένο, αλλά μπορεί να αποτελεί μέρος εντολών», επισήμανε η κυρία Σταυρινάκη.
Μάλιστα για τη βία από αστυνομικούς, το Δίκτυο κατέγραψε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές: «Στην Πάτρα, ο αλλοδαπός απομακρύνεται σε ένα σημείο όπου υφίσταται την κακομεταχείριση από τους αστυνομικούς οι οποίοι τον εγκαταλείπουν εκεί αφού του καταστρέψουν τα έγγραφα – και σε μια περίπτωση τα φάρμακα που μόλις είχε προμηθευτεί.»
Στην Αθήνα κάνουν προσαγωγή, ακόμη και αν πρόκειται για νόμιμο μετανάστη, όπου εκεί αρχίζει η βία και ο εκφοβισμός για να εγκαταλείψει την Ελλάδα», προσθέτει η κυρία Σταυρινάκη.
«Άγνωστη έννοια η τιμωρία των θυτών»
«Η καταδίκη των θυτών είναι έννοια άγνωστη στην Ελλάδα», είπε ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ Κωστής Παπαϊωάνου. Στηλίτευσε τα δημοσιεύματα για πολιτοφυλακές δήθεν αυτοπροστασίας και τους πολιτικούς αρχηγούς που «αντί να καταδικάζουν, μιλούν για το δικαίωμα στην οπλοκατοχή και στοχοποιούν ομάδες».
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, Μοβία Αχμέτ, και ο πρόεδρος τού Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, Γιονούς Μοχαμαντί, τόνισαν πως το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο.
Όπως υποστήριξαν, μάλιστα, τα περιστατικά ρατσιστικής βίας είναι πέντε φορές περισσότερα από αυτά που καταγράφηκαν.
Όπως εξήγησαν, η απουσία χαρτιών από πλευράς αλλοδαπών, άρα και φόβου ότι αν εμφανιστούν θα τους κρατήσουν και χρημάτων (κάθε καταγγελία κοστίζει 100 ευρώ), η απειλή της αντεκδίκησης από πλευράς θυτών, είναι μερικές από τις αιτίες που αποτρέπουν τους παθόντες από το να καταγγείλουν επιθέσεις σε βάρος τους.
Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών Μοαβία Αχμέτ, από το Σουδάν, πολλά από τα θύματα δεν αναφέρουν την βία – λεκτική ή σωματική – που υπέστησαν είτε γιατί το έχουν δεχθεί σαν καθημερινό φαινόμενο στη ζωή τους είτε γιατί δεν έχουν εμπιστοσύνη ότι θα γίνει κάτι.
«Οι αριθμοί είναι ελάχιστοι σε σχέση με την πραγματικότητα», υπερθεμάτισε ο Γιονούς Μοχαμαντί από το Αφγανιστάν, πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων. Έφερε το παράδειγμα των Σομαλών – «μιας πολύ κλειστής κοινότητας – που έχουν δεκάδες θύματα, κυρίως γυναίκες με μαντίλες, τα οποία δεν καταγράφονται».
Άλλη ομάδα που δέχεται τελευταίως πολλές επιθέσεις είναι οι έγχρωμες εκδιδόμενες στο κέντρο της Αθήνας.
Ο κ. Μοχαμαντί στάθηκε ιδιαίτερα στο «ψυχολογικό σοκ» του να υφίστανται οι μετανάστες βία σε ένα κράτος-μέλος της ΕΕ: «Μέχρι να φθάσουμε στην Ελλάδα, δεχτήκαμε πολλά χτυπήματα στην ίδια μας τη χώρα αλλά και στη διαδρομή. Στα σύνορα Ιράν-Αφγανιστάν σε σκοτώνουν. Στην Τουρκία, η βία είναι αβάσταχτη. Στην Ελλάδα όμως δεν περιμέναμε να υποστούμε τα ίδια».
Πάντως οι δύο εκπρόσωποι των μεταναστών και προσφύγων, σημείωσαν πως η συγκεκριμένη καταγραφή είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει γίνει έως στιγμής σε αυτή την κατεύθυνση.
Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζει το θέμα το ελληνικό κράτος; Η απάντηση του κ. Παπαϊωάννου είναι εύγλωττη: «Πριν ξεκινήσουμε, ρωτήσαμε τις αρχές πόσα καταγεγραμμένα περιστατικά ρατσιστικής βίας υπάρχουν. Μας απάντησαν “Κανένα”».